Saturatie van de mangamarkt?

2 september 2004 door Koen Smet

Het zal je wel al zijn opgevallen als je deze site en het bijhorende forum van nabij volgt. Het regent aankondigingen van nieuwe titels, en nieuwe uitgeverijen springen als paddestoelen uit de grond. Er worden maar liefst 40% meer titels per maand uitgebracht dan een jaar geleden. Bijna een verdubbeling van het aanbod en dat is dan nog zonder al die nieuwe uitgeverijen gerekend. Het is duidelijk dat 2005 een cruciaal jaar gaat worden voor de manga in Frankrijk.

De verhoging van het aantal manga’s dat verschijnt moeten we toeschrijven aan twee fenomenen. Enerzijds zijn er de nieuwe uitgeverijen die hun eigen catalogus uitbrengen, anderzijds heb je ook de reeds bestaande uitgeverijen die hun aantal titels verhogen om toch maar mee te kunnen in de wedrace. We bekijken die fenomenen apart.

De nieuwe uitgeverijen komen er natuurlijk omdat er geld te rapen valt met het uitgeven van manga’s. Glénat, dat geldt als één van de pioniers in Frankrijk als het gaat om manga’s, zou in de jaren negentig zelfs van een failliet zijn gered door hun manga-afdeling (en dan vooral door de fenomenale verkoop van Dragon Ball). Ook het grote Dargaud zag zijn omzet stijgen door hun politiek van populaire shonen manga uit te brengen aan een schappelijke prijs. Dargaud? Jawel, de groep die onder het label Kana manga’s uitbrengt.

Ook de groep kopers stijgt. De fans van het eerste uur worden al wat ouder en zijn veeleisender in hun keuzes, maar langs de andere kant zetten ze ook hun eerste stappen op de arbeidsmarkt wat dan weer hun koopkracht vergroot. Ook is het al lang niet meer zo dat het gaat om enkele tieners die interesse vertonen in die ‘rare’ strips uit het Oosten. Manga is mainstream geworden in Frankrijk. De grote reclameborden van Gunnm – Last Order die in de metro van Parijs te bezichtigen waren zijn daar het beste voorbeeld van.

De verkoopcijfers worden alsmaar hallucinanter en iedereen ruikt geld. Je hebt bijvoorbeeld de grote stripuitgeverijen die hun tanende omzet vergelijken met hun concurrenten die al jaren grof geld verdienen aan manga. Natuurlijk willen zij nu ook de stap zetten. Je hebt ook fans die van hun hobby hun job willen maken, en de grote stap zetten naar de uitgeverswereld. Je hebt mangashops die wat extra proberen te verdienen door zelf reeksen uit te geven. Kortom, iedereen die een startkapitaal kan vergaren waagt zich eraan.

De ‘traditionele’ uitgeverijen voelen zich natuurlijk bedreigd. Daar gaan hun ruime omzetcijfers. Om de dalende verkoop van titels op te vangen, brengen ze dan maar meer titels uit per maand. Zo creëer je natuurlijk een vals gevoel van veiligheid. Op korte termijn kan dit helpen je omzet op hetzelfde niveau te houden, maar door de lagere oplages van de titels zal je op lange termijn toch in de problemen komen.

De markt wordt overstelpt met nieuwigheden. Nieuwe uitgeverijen die zich een plaats willen zoeken op de markt, en de reeds bestaande die hun marktpositie willen behouden. Maar kan het publiek nog mee? Dat is natuurlijk de grote vraag…

Alsmaar meer mensen vinden de weg naar de manga, dat is een feit. Maar vinden zij ook hun weg naar al die nieuwe titels? Zelfs voor mensen die het mangagebeuren op de voet volgen wordt het moeilijk de goede titels te onderscheiden van de slechte. De uitgeverijen blijven maar nieuwigheden op ons loslaten maar vergeten dat het publiek ook kennis moet maken met die nieuwe titels. Vooral de kleine uitgeverijen ‘dumpen’ hun titels wel eens op de markt zonder er publiciteit rond te maken. Dat is nefast voor iedereen want je weet niet meer wat je moet/mag/wil kopen.

De markt van de populaire titels is ook verzadigd. Zowat alle grote titels uit Japan zijn nu ook hier verkrijgbaar maar dan wel voor een veel kleiner publiek als in het land van oorsprong. Dat heeft tot gevolg dat bepaalde commerciële titels niet het verwachte succes kennen en de uitgever blijft zitten met een veel te hoge oplage.

Meer en meer proberen de uitgeverijen zich dus te specialiseren. Ze gaan oude titels uitbrengen en spelen in op het nostalgiegevoel, of ze verdiepen zich in de undergroundmanga, anderen proberen het met manwha (strips uit Korea). Kortom, iedereen vindt wel een reden om zijn eigen bestaan te rechtvaardigen.

Dit alles doet me met angst terugkijken op de animemarkt van midden jaren negentig. Daar was toen ook een explosie van nieuwe titels, uitgebracht door allerlei nieuwe eendagsuitgeverijen die geld roken. Meestal kochten ze voor een prikje de rechten op slechte series in Japan die ze dan in Frankrijk voor veel te hoge prijzen verkochten. De markte crashte en het heeft jaren geduurd voor ze er weer bovenop was, en het is maar de vraag of ze er ooit nog was bovenop gekomen zonder de komst van de DVD…

Of het met de manga ook zo’n vaart zal lopen is natuurlijk nog de vraag. Er worden nog steeds genoeg kwaliteitsvolle titels uitgebracht, de kwaliteit van de boekjes zelf heeft ook nog niet te lijden onder een achteruitgang door een kostenbesparing, het publiek zoekt alsmaar meer diversiteit en de uitgeverijen spelen daar natuurlijk op in,… Elementen waardoor we toch nog een positieve noot in ons verhaal kunnen inlassen.

De manga wordt stilaan ingeburgerd in het Franse leven. Ik voorspel in eerste instantie een stijging van de prijzen door de kleinere oplages die uitgeverijen op zich zullen nemen. En ik vrees toch ook dat enkele kleinere uitgeverijen de boeken zullen moeten neerleggen. Maar volgens mij zal de markt niet crashen zoals de videomarkt in de jaren negentig. Ik denk dat de fundamenten wel sterk genoeg zijn… of althans, dat hoop ik.